هم اکنون در شمال عراق و سوریه خشکسالی طولانی مدتی رخ داده است، که بعضی از تحلیل گران معتقدند که این مسئله به ظهور داعش در این منطقه کمک کرده است.
با گرم‌تر شدن کره زمین و خشکسالی‌هایی که در سراسر جهان اتفاق میافتد، معضل کم آبی هشداری برای بعضی از کشورها است. به همین دلیل بعضی از کارشناسان پیش بینی میکنند در دهه‌های آینده جنگ‌هایی بر سر آب به وجود خواهد آمد. در ادامه سه اختلاف بین المللی بر سر آب که میتواند منجر به ایجاد جنگ شود، بررسی میشود.
چین - هند: رودخانه برهماپوترا
رودخانه برهماپوترا که از تبت سرچشمه میگیرد به ایالت آروناچال پرادش هند میرود و با رود گنگ ادغام میشود و به خلیج بنگال در بنگلادش میریزد. این رودخانه یک منبع مهم برای سه کشوری است که در آن‌ها جریان دارد. برای چین که تشنه‌ی انرژی است، برق تولید میکند. برای هند و بنگلادش هم این رود نقشی حیاتی برای کشاورزی در منطقه‌ای پرجمعیت و کم آب دارد. رود برهماپوترا اهمیت ویژه‌ای برای صنعت کشاورزی هند در دشت‌های آسام دارد و این نگرانی وجود دارد که ساخت چندین نیروگاه برق آبی توسط چین در فلات تبت این مسئله را دچار مشکل کند.
بعضی از کارشناسان معتقدند که این اقدام، جریان آب برهماپوترا در هند را کاهش میدهد و منجر به آسیب رساندن به این مناطق میشود. این درحالی است که تاکنون توافق دو جانبه‌ی موثری درباره‌ی مدیریت رود برهماپوترا انجام نشده است. البته اخیراً گام‌هایی در این زمینه میان دولت مودی و شی جینپینگ برداشته شده است تا توافقی در زمینه‌ی دادن اطلاعات هیدرولوژیکی صورت بگیرد. اما تا زمانی که این همکاری‌ها تثبیت نشوند، رودخانه برهماپوترا یک منبع بالقوه‌ی برای تنش میان دو قدرت نوظهور جهان است.
اتیوپی - مصر: سد بزرگ رنسانس اتیوپی و رودخانه نیل
در سال 2011، دولت اتیوپی اعلام کرد که قصد دارد سد بزرگ رنسانس را با هزینه‌ی 4.1 میلیارد دالر و با ظرفیت 6 هزار مگاوات بر روی رود نیل و در نزدیکی مرز سودان بسازد. ساخت این سد به معنای سرمایه گذاری اتیوپی در زمینه‌ی نیروگاه‌های برق آبی است که نه تنها برای مردم اتیوپی بلکه برای کل منطقه دستاورد دارد. با این وجود این نگرانی هم وجود دارد که این سد منجر به ایجاد مشکل برای دیگران شود. اتیوپی با تامین انرژی خود ممکن است موجب به خطر انداختن امنیت آب در رودخانه‌ای شود که پیش بینی مشکلات آینده‌ی آن دشوار خواهد بود.
تاثیر احتمالی آن بر ذخایر آبی به ویژه پایین دست رودخانه، نگرانی عمیقی برای مصر به وجود میآورد که برخلاف سودان، از ابتدا با ساخت سد بزرگ رنسانس در اتیوپی مخالفت کرده است. استدلال قانونی قاهره مربوط به توافقات سالهای 1929 تا 1959 است که براساس آن تضمین داده شده است که مصر با داشتن دو سوم از آب نیل، حق وتوی پروژه‌های بالادست این رودخانه را دارد، اما اتیوپی با ساخت و سازی که انجام داده است این توافق را نادیده گرفته است.
تلاش‌ها برای دستیابی به توافقی چند جانبه درباره حوضه‌ی روبه رشد نیل، تاکنون شکست خورده است. یک مثال برای این مورد توافق چارچوب همکاری در سال 2010 است که در آن گفته شده بود کشورهای بالادستی باید به کشورهای پایین دستی (مصر و سودان) که با وجود تغییر فضای اقتصادی منطقه، حاضر به رها کردن حقوق تاریخی شان شده اند، ملحق شوند. انتظار میرود سد بزرگ رنسانس اتیوپی، سال 2017 تکمیل شود.
ترکیه - عراق: سد ایلیسو و رودخانه دجله
دولت جدید رجب طیب اردوغان در حال نهایی کردن پروژه‌ی طولانی مدتش در جنوب شرق آناتولی است، یعنی سد ایلیسو بر روی رودخانه دجله و در نزدیکی مرز سوریه. سد ایلیسو جدیدترین پروژه‌ی ترکیه به منظور استفاده از نیروگاه‌های برق آبی بر رودخانه‌های دجله و فرات است. زمانی که این سد ساخته شود، 1200 مگاوات برق تولید خواهد کرد که حدود 2 درصد از نیاز برق ترکیه است. پروژه‌ی جنوب شرق آناتولی شامل ساخت 22 سد و 19 نیروگاه برق آبی بر روی حوضه‌ی آبی دجله و فرات است، منطقه‌ای که چندین جنگ بین اللملی بر سر آب در آن رخ داده است.
بزرگترین بازنده‌ی فعالیت‌های ترکیه در بالادست رودخانه، عراق و با درجه‌ی کمتر سوریه است. عراق در طول تاریخ از این رودخانه استفاده کرده است و این رودخانه تالاب‌های فصلی‌ای را به وجود میآورد که برای تامین مواد غذایی ضروری هستند. اما این آب در طول دهه‌ی گذشته، حتی قبل از اتمام سد ایلیسو، در حال کاهش است. در حقیقت هم اکنون در شمال عراق و سوریه، خشکسالی طولانی مدتی رخ داده است، که بعضی از تحلیل گران معتقدند که این مسئله به ظهور داعش در این منطقه کمک کرده است. براساس بعضی از پیش بینی‌های حداکثری، با توجه به تغییرات آب و هوایی و فعالیت سد در بالادست رودخانه، دجله و فرات تا سال 2040 به دریا نخواهند رسید.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/2975
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
